“Mükemmel olmalıyım.”
“En iyisi olmalıyım”
Daha önce bu cümleleri ne sıklıkla kullandınız ya da içinizden geçirdiniz? Hayatınızın birçok anında kendinizi bu kalıba girmek için zorlamış olabilirsiniz. Mükemmel olmak, size iyi bir şey gibi görünebilir fakat gerçekliğine baktığımızda kişi için çok zorlu bir süreç olabilir.
Mükemmeliyetçi olmak, kendinize ve başkalarına yüksek standartlar koymanıza ve bu standartları karşılayamadığınızda kendinizi yetersiz hissetmenize neden olur. Bu tıpkı bitmeyen bir yarış gibidir. Mükemmeliyetçiliği bu kadar zehirli yapan şey, başarıyı arzulamanıza rağmen, başarısızlıktan kaçınmaya daha fazla odaklanmanız ve bunun da olumsuz bir yönelime yol açmasıdır. Örneğin, koşulsuz sevgiye inanmakta güçlük çekebilir; başkalarının sevgisinin ve onayının kusursuz bir performansa bağlı olmasını bekliyor olabilirsiniz.
Kusursuz Olmanın Zorlu Bileşenleri
Yüksek Standartlar: Mükemmeliyetçilik, kişilerin genellikle kendileri ve başkaları için çok yüksek hedefler belirlerler. Bu hedefler genellikle ulaşılması zor veya imkansız olabilir. Bu nedenler gevşemekte ve hayattan keyif almakta zorlanabilirler. İçinde oldukları beklentilerin stresinden dolayı kronik ağrı çekebilirler. Her durumda en iyi olmak için kendilerini zorlarlar. Çabalamanın getirdiği ilerlemeden motive olurlar ancak hiçbir zaman başarının getirdiği huzurun tadını çıkaramazlar çünkü her zaman daha iyisi vardır.
Aşırı Eleştiri: Kişiler kendi performansını ya da başkalarının performansını sıkça eleştirirler. Kendilerini sürekli eleştiren iç sesleri, kişinin yaptığı şeylere değil, yapmadıklarına odaklanarak sürekli yetersizlik duygusunu yaşamalarına sebep olur. Bu eleştiriler genellikle gerçekçi olmayan standartlara dayanır.
Kusursuzluk Arayışı: Her şeyin mükemmel olmasını isterler ve hata yapmaktan korkarlar. Kusursuz olmaya çalışan kişiler için her şey ya hep ya hiçtir. Yani, ya bir şeyi kazanan olursunuz ya da değersiz ve başarısız olursunuz. Etraflarındaki her şeyin kusursuz bir düzende olmasını beklerler. Bu durum romantik ilişkilerine de yansıyabilir. Bu nedenle partnerlerinin de mükemmel olmasını bekleyebilirler.
Tamamlanmamış İşler: Projeleri veya görevleri tamamlamamak, mükemmeliyetçilerde sık rastlanan bir durumdur, çünkü tamamlanmış bir işin yeterince iyi olup olmadığına dair endişeleri vardır.
Mükemmeliyetçilik, genellikle yüksek düzeyde anksiyete ve stresle ilişkilidir. Kendine sürekli yüksek beklentiler koymak ve bu beklentileri karşılayamamak, düşük özsaygı ve depresyon riskini artırabilir.
Mükemelliyetçilikle Baş Etme Yolları
- Gerçekçi Hedefler Belirleme
Gerçekçi bir hedef, mevcut zihniyetiniz, motivasyon seviyeniz, zaman diliminiz, becerileriniz ve yetenekleriniz göz önüne alındığında ulaşabileceğiniz bir hedeftir. Gerçekçi hedefler yalnızca ne istediğinizi değil, aynı zamanda neyi başarabileceğinizi de belirlemenize yardımcı olur.
Kendinize ve başkalarına ulaşılabilir ve gerçekçi hedefler koyun. Küçük, ulaşılabilir hedefler koyarak ilerleyin.
- Kendi Başarılarınızı Kutlayın
Küçük başarıları kutlamak ve takdir etmek, kendinizi motive etmenin ve özsaygınızı artırmanın yollarından biridir.
Kendinizi övecek cesaretlendirici sözler bulabilirsiniz. Bu sözcük ya da cümle tamamen size iyi gelen şeylerden oluşabilir. Örneğin, “harika gidiyorsun tatlım” , “… üstesinden geldin. Tebrikler canım kendim”
- Kabul ve Öz-Şefkat
Kendimizi sürekli hırpaladığımızda, kendimiz hakkında iyi hissetmek ve hedeflerimize ulaşmak için motivasyon ve istek bulmak zor olabilir. Mükemmel olmadığınızı kabul edin ve kendinize karşı şefkatli olun. Hataların öğrenme fırsatları olduğunu unutmayın.
Öz şefkat, “Mükemmel olmalıyım” kuralınıza karşı daha esnek, daha dayanıklı ve kendinize karşı daha nazik olmanızı ifade eder. Böylelikle döngüyü kırmanıza yardımcı olan güçlü bir araçtır. Mükemmel veya değerli sonuçlar elde etmek için mükemmel olmak zorunda olmadığınızı ve en çok öğrenip büyüdüğümüz zamanların genellikle en büyük başarısızlık anlarımız olduğunu kendinize hatırlatın.
Öz şefkat zamanla öğrenilebilen ve geliştirilebilen bir beceridir. Öz şefkat, kendinizle olan ilişkinizin bir bileşenidir ve zamanla sizinle birlikte değişecek ve büyüyecektir.
- Gevşeme Teknikleri
Gevşeme teknikleri yaşadığınız stresi azaltmak ve anksiyete ile başa çıkmak için gevşeme teknikleri (meditasyon, derin nefes alma vb.) uygulayabilirsiniz.
- Profesyonel Destek
Gerektiğinde bir yetkin terapistten destek alın. Profesyonel yardım, mükemmeliyetçilikle başa çıkmanıza ve sağlıklı başa çıkma stratejileri geliştirmenize yardımcı olabilir.
Klinik Psikolog İpek Keskin
